Refractie-afwijkingen

Afwijkingen in het brekend vermogen van het oog veroorzaken een wazig zicht in de verte, dichtbij of op verschillende afstanden.

De gezichtsscherpte kan verbeterd worden door het dragen van een bril of contactlenzen of door refractieve chirurgie.



Wat zijn 'refractie-afwijkingen'?

Normaal
Myopie
Hypermetropie

Refractie-afwijkingen zijn fouten in het optische systeem van het oog, waardoor de vorming van een scherp beeld op verschillende afstanden niet mogelijk is.

Bij een camera zorgt de lens voor de breking (refractie) en de focussering van de lichtstralen op de film.

In het oog zorgen het hoornvlies (cornea), de lens en het oogvocht voor de breking van het licht en de vorming van een scherp beeld op het netvlies (retina).   In ideale omstandigheden is het brekend vermogen van deze verschillende structuren perfect aangepast aan de vorm van het oog en kunnen we alles scherp zien: we spreken dan van een emmetroop of normaal oog.



De vier meest voorkomende refractie-afwijkingen zijn:

  • Bijziendheid of myopie
  • Verziendheid of hypermetropie
  • Astigmatisme
  • Ouderdomsverziendheid of presbyopie

Myopie of bijziendheid :

Mensen die bijziend zijn kunnen dichtbij goed zien, maar zien wazig in de verte; ze gaan knijpen met de ogen om in de verte scherper te zien of gaan steeds dichter bij de TV zitten.

Een bijziend oog is te lang in verhouding tot het brekend vermogen van de cornea en de lens: het brandpunt van de lichtstralen valt voor het netvlies. Negatieve (-) brilglazen corrigeren deze afwijking door het brandpunt te verschuiven naar achter; zo kan men ondanks de brekingsfout toch scherp zien. Correctie kan ook gebeuren door contactlenzen, laserbehandelingen van het hoornvlies of lensimplantaties.

Hypermetropie of verziendheid :

Mensen die verziend zijn kunnen dichtbij niet scherp zien, maar in de verte dikwijls wel. Een signaal van verziendheid is dat men al vroeg last krijgt met lezen van een boek of regelmatig hoofdpijn heeft.

Een verziend oog is te kort in verhouding tot het brekend vermogen van de cornea en de lens: het brandpunt van de lichtstralen valt achter het netvlies. Positieve (+) brilglazen corrigeren deze afwijking door het brandpunt te verschuiven naar voor. Correctie kan ook gebeuren door contactlenzen, laserbehandelingen van het hoornvlies of lensimplantaties.

Astigmatisme

Astigmatisme geeft een vervorming van het beeld, waardoor bijvoorbeeld een rond voorwerp ovaal wordt. Deze vervormingen verstoren zowel het beeld in de verte als kortbij. Astigmatisme kan zowel in combinatie met bijziendheid als verziendheid voorkomen.





Onregelmatigheden in de cornea of de lens veroorzaken een verschillende breking in verschillende richtingen, waardoor een dubbel brandpunt gevormd wordt, bijvoorbeeld één voor en één achter het netvlies. Cylindrische brilglazen corrigeren deze afwijking door beide brandpunten op het netvlies te brengen. Correctie kan ook gebeuren door speciale contactlenzen, laserbehandelingen van het hoornvlies of lensimplantaties.



Ouderdomsverziendheid of Presbyopie

Ouderdomsverziendheid of ‘last met lezen’ komt meestal voor vanaf de leeftijf van 40-45 jaar. Boeken en kranten moeten steeds verder van de ogen gehouden worden om kleine lettertjes nog scherp te kunnen zien.

Het accommodatievermogen vermindert of de soepelheid van de lens om zich bol te maken en het beeld dichtbij scherp te stellen schiet te kort. Een leesbril corrigeert deze afwijking en maakt het terug mogelijk om ontspannen te kunnen lezen. Aangezien het accommodatievermogen blijft verminderen tot de leeftijd van 65 jaar, verandert in de loop van de jaren, de sterkte van de  leesbril die nodig is.



Hoe worden refractie-afwijkingen gemeten?

Brekingsafwijkingen kunnen gemakkelijk opgespoord worden met een automatische refractor; dit toestel meet de fouten in de brekingssterkte van het hoornvlies en de lens en geeft zo een idee van de brilsterkte die nodig is om scherp te kunnen zien.  Met pasglazen in een brilmontuur of een foropter, wordt verder uitgezocht welke correctie voor de patiënt het meest comfortabel is.

Om bij kinderen nauwkeurig te kunnen meten, moet het accommodatievermogen tijdelijk stilgelegd worden (cycloplegie): dit gebeurt door middel van oogdruppels, cyclopentol , die 45 minuten op voorhand ingedruppeld worden; dan kan een betrouwbare meting gebeuren; de druppels werken nog na gedurende 24 uur; in deze periode blijven de pupillen vergroot en zien de kinderen wazig.

Een cornea-topograaf maakt een scan van de krommingen van het hoornvlies; dit is vooral van belang voor het aanpassen van contactlenzen of in functie van refractieve chirurgie.
Met een aberrometer wordt een wavefront meting van het oog gemaakt die de kleinste optische afwijkingen in kaart kan brengen, vooral van belang bij refractieve chirurgie.



Hoe worden refractie-afwijkingen gecorrigeerd ?

Bij mensen met refractie-afwijkingen kan de gezichtsscherpte verbeterd worden door het dragen van een bril of contactlenzen.

Refractieve chirurgie is een verzamelnaam voor operatieve ingrepen aan het oog die brekingsafwijkingen corrigeren en een alternatief kunnen bieden voor het dragen van een bril of contactlenzen.
Brillen

Brillen worden het meest voorgeschreven om refractie-afwijkingen te corrigeren.

Een lichte brilsterkte wordt meestal goed verdragen. Bij hogere sterktes kan het beeld vervormd worden en is perfecte centrage van de glazen van groot belang.

Bij jongere mensen volstaat meestal een monofocaal brilglas. Vanaf de leeftijd van 45 jaar is vaak een bifocaal of een multifocaal brilglas aangewezen om de verschillende sterkte die nodig is om ver en dichtbij scherp te zien, te kunnen corrigeren. Een bifocaal glas heeft bovenaan een focus voor ver en onderaan voor dichtbij; een multifocaal glas heeft een geleidelijke overgang van de focus voor ver naar de focus voor dichtbij, waardoor ook op tussenafstand een scherp beeld kan bekomen worden. Het vraagt meestal enkele weken wennen vooraleer bifocale of multifocale brilglazen goed verdragen worden.



Meerdere mensen hebben praktische of esthetische bezwaren tegen het dragen van een bril. In sommige gevallen zoals bij anisometropie of een groot verschil in refractie afwijking tussen beide ogen, wordt de bril niet goed verdragen en wordt bij voorkeur een alternatieve oplossing gezocht.

Contactlenzen

Contactlenzen zijn voor velen cosmetisch fraaier dan een bril. Bepaalde professionele activiteiten en de meeste sporten zijn ook gemakkelijker met contactlenzen.

Er zijn twee grote groepen contactlenzen: zachte en half-harde contactlenzen.  De oogarts kan aan de hand van de refractie afwijking oordelen welke type lens meest aangewezen is.



Refractieve chirurgie

Refractieve chirurgie is een verzamelnaam voor operatieve ingrepen aan het oog, die tot doel hebben refractie-afwijkingen op een blijvende manier te corrigeren, zodat men minder afhankelijk wordt van het dragen van een bril of contactlenzen.

We onderscheiden twee grote groepen :

  • LASER-behandelingen van het hoornvlies
  • IMPLANTLENZEN, waarbij de eigen lens vervangen wordt door een kunstlens of waarbij een extra lens wordt bijgeplaatst

Refractieve chirurgie